
Astaxanthin là gì?
Bên cạnh dầu cá cùng axit béo omega-3, thì đây cũng là một dưỡng chất từ đại dương có thể cải thiện các chức năng trong cơ thể con người.
Astaxanthin là một sắc tố carotenoid màu đỏ thuộc nhóm xanthophylls, được tìm thấy phổ biến trong các loài sinh vật biển như tôm, cua, cá hồi và đặc biệt là vi tảo lục Haematococcus pluvialis – nguồn có khả năng tích lũy astaxanthin cao nhất trong tự nhiên (lên đến 4% trọng lượng khô). Ngoài ra, nấm men đỏ Xanthophyllomyces dendrorhous (Phaffia) cũng là nguồn cung cấp astaxanthin được ứng dụng trong sản xuất công nghiệp.
Về mặt khoa học, carotenoid là nhóm sắc tố tự nhiên tạo màu cho nhiều loại thực vật, tảo và vi sinh vật có khả năng quang hợp. Có hơn 600 loại carotenoid đã được phát hiện, chia làm hai nhóm chính: carotenes (không chứa oxy) và xanthophylls (chứa oxy). Astaxanthin thuộc nhóm xanthophylls – nhóm có hoạt tính sinh học cao và khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ.
Chính nhờ cấu trúc đặc biệt, astaxanthin không chỉ tạo màu đỏ hồng cho sinh vật biển như cá hồi, tôm hùm, nhuyễn thể và tảo lục, mà còn đóng vai trò như lá chắn sinh học, bảo vệ tế bào khỏi ánh sáng mạnh, nhiệt độ cao và gốc tự do. Một trong những hiện tượng thú vị là khi gặp điều kiện khắc nghiệt như ánh sáng mạnh, thiếu dinh dưỡng hay nhiệt độ cao, tảo lục Haematococcus pluvialis sẽ sản sinh một lượng lớn astaxanthin và chuyển sang màu đỏ để tự bảo vệ mình. Điều này đồng thời khẳng định rõ vai trò sinh học của astaxanthin như một hợp chất chống oxy hóa có giá trị cao trong tự nhiên.

Nguồn astaxanthin trong thực phẩm
Astaxanthin trong tự nhiên có thể được tìm thấy ở nhiều loài sinh vật khác nhau như tảo, nấm men, cá hồi, cá hồi vân, nhuyễn thể (krill), tôm và cua biển. Trong số đó, các nguồn vi sinh vật như tảo Haematococcus pluvialis, nấm men đỏ Phaffia rhodozyma, cùng với phương pháp tổng hợp hóa học, hiện là những nguồn chính để sản xuất astaxanthin thương mại. Đặc biệt, Haematococcus pluvialis được xem là nguồn tự nhiên giàu astaxanthin nhất, được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp thực phẩm và dược phẩm.

Nguồn astaxanthin tốt có mặt trong các thực phẩm sau:
- Cá hồi: Trong hầu hết các loại cá hồi đều cung cấp astaxanthin cho cơ thể nhưng tùy loại cá hồi sẽ mang hàm lượng astaxanthin khác nhau. Cá hồi Sockeye (Cá hồi đỏ) mỗi 100g sẽ cung cấp 2.7mg astaxanthin, đối với loại cá hồi Chinook (Cá hồi Vua) cứ mỗi 100g sẽ cung cấp 1.5mg, đối với cá hồi Coho thì sẽ cung cấp 1.4mg mỗi 100g, trứng cá hồi sẽ cung cấp được 0.4mg astaxanthin. Đối với ruốc cá hồi đã được chế biến có thể dùng để cung cấp astaxanthin hàng ngày bởi vì astaxanthin có đặc tính bền với nhiệt.
- Thực phẩm khác: Tôm hùm, cua biển,...
- Thực phẩm bổ sung astaxanthin trên thị trường.
Công dụng của Astaxanthin

Chống oxy hóa
Mạnh gấp 6000 lần vitamin C, ngăn gốc tự do, làm chậm lão hóa và bảo vệ tế bào.

Giảm viêm, giảm đau
Hỗ trợ giảm đau khớp, cơ bắp, viêm da… mà không gây hại dạ dày như thuốc kháng viêm.

Bảo vệ thị lực
Giảm khô mỏi mắt, cải thiện tầm nhìn và phòng ngừa thoái hóa điểm vàng do tuổi tác.

Tim mạch & gan
Ngăn quá trình oxy hóa LDL, giảm mỡ gan và hỗ trợ phòng xơ vữa và viêm gan.

Tăng sức bền
Giảm acid lactic, giúp vận động hiệu quả hơn, phục hồi nhanh hơn sau khi tập luyện.

Tăng cường trí nhớ
Giúp bảo vệ tế bào thần kinh, cải thiện trí nhớ, tăng sự tập trung và giảm mệt mỏi.

Chống lão hóa
Giúp da săn chắc, giảm nhăn, bảo vệ da khỏi UV và giữ làn da khỏe mạnh từ bên trong.

Hỗ trợ miễn dịch
Giúp kích hoạt tế bào miễn dịch, hỗ trợ cơ thể chống lại vi khuẩn, viêm nhiễm hiệu quả.
Liều dùng và lưu ý khi sử dụng Astaxanthin

Liều dùng khuyến nghị
Liều dùng khuyến nghị
Hiện nay, liều dùng astaxanthin phổ biến trong các sản phẩm thực phẩm bổ sung dao động từ 2 mg đến 12 mg mỗi ngày, tùy thuộc vào mục đích sử dụng, độ tuổi và tình trạng sức khỏe. Một số nghiên cứu cho thấy liều 6–8 mg/ngày có thể mang lại lợi ích rõ rệt cho sức khỏe da, mắt, tim mạch và hệ miễn dịch. Tuy nhiên, người dùng nên tuân theo liều lượng ghi trên nhãn sản phẩm hoặc hướng dẫn của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
Cách sử dụng đúng cách
Cách sử dụng đúng cách
- Nên dùng astaxanthin trong hoặc ngay sau bữa ăn chứa chất béo để tăng khả năng hấp thu, do đây là hợp chất tan trong dầu.
- Có thể bổ sung thông qua thực phẩm tự nhiên giàu astaxanthin như cá hồi, tôm, tôm hùm, dầu nhuyễn thể, hoặc các sản phẩm bổ sung dạng viên nang mềm, viên nén, dầu hoặc bột.
Đối tượng cần thận trọng khi sử dụng
Đối tượng cần thận trọng khi sử dụng
- Trẻ em dưới 6 tuổi: Không khuyến khích sử dụng nếu không có chỉ định của bác sĩ.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Chưa có đủ dữ liệu về độ an toàn; nên tránh dùng trừ khi thực sự cần thiết và có chỉ định chuyên môn.
- Người có tình trạng sức khỏe đặc biệt: Những nhóm đối tượng này nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng astaxanthin như: Rối loạn đông máu, Hạ đường huyết hoặc đang điều trị tiểu đường, Suy giảm miễn dịch hoặc mắc bệnh tự miễn.
Tác dụng phụ có thể gặp
Tác dụng phụ có thể gặp
Mặc dù astaxanthin được đánh giá là an toàn ở liều thông thường, việc sử dụng quá mức hoặc không đúng cách có thể dẫn đến một số tác dụng phụ như:
- Hạ huyết áp hoặc hạ đường huyết quá mức
- Giảm nồng độ canxi trong máu
- Mệt mỏi, thay đổi tâm trạng, giảm ham muốn tình dục
- Tăng sắc tố da hoặc tăng cân nhẹ
Khuyến nghị chung
Khuyến nghị chung
Trước khi sử dụng astaxanthin hoặc bất kỳ sản phẩm bổ sung nào, nên:
- Đọc kỹ thông tin trên nhãn sản phẩm, đặc biệt là thành phần và hướng dẫn sử dụng
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế nếu đang sử dụng thuốc điều trị khác hoặc có tiền sử dị ứng
- Ngưng sử dụng và theo dõi triệu chứng nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường sau khi dùng
Astaxanthin là một hợp chất có tiềm năng sinh học lớn, đặc biệt trong phòng chống oxy hóa, viêm mạn tính và tổn thương tế bào. Tuy nhiên, cần thận trọng khi sử dụng như thực phẩm bổ sung, nhất là ở những người có bệnh lý nội tiết, tim mạch hoặc miễn dịch. Việc sử dụng astaxanthin nên được cá nhân hóa và có chỉ định rõ ràng, dưới sự tư vấn của cán bộ y tế có chuyên môn. Hãy nhớ rằng, chúng ta nên ưu tiên bổ sung astaxanthin từ các thực phẩm tự nhiên vào các bữa ăn hàng ngày để bảo vệ một cơ thể khỏe mạnh.
Nguồn:
[1] Ambati, R. R., Phang, S. M., Ravi, S., & Aswathanarayana, R. G. (2014). Astaxanthin: Sources, extraction, stability, biological activities and its commercial applications—A review. Marine drugs, 12(1), 128-152.
[2] Stachowiak, B., & Szulc, P. (2021). Astaxanthin for the food industry. Molecules, 26(9), 2666.
[3] Brendler, T., & Williamson, E. M. (2019). Astaxanthin: How much is too much? A safety review. Phytotherapy Research, 33(12), 3090-3111.